Algemeen

Alles wat je als fotograaf moet weten over auteursrecht

August 13, 2020

Ik ben Marit
Mijn missie is om jouw leven als fotograaf leuker en makkelijker maken met behulp van allerlei leuke (gratis) producten. Let's get started :)
TOp categories
Werk aan je foto-edit skills met Lightroom en Photoshop
Instellingen, werken met licht, composities, en meer!
Alles over de verschillende camera-appartuur
Download mijn gratis fotografie e-book
Gimme that

Als fotograaf krijg je er automatisch mee te maken: auteursrecht. Maar hoe zit het daar nou precies mee? Mag je iedereen zomaar op de foto zetten?  Hebben logo’s nut? Wat moet je doen als iemand jouw foto heeft gebruikt zonder naamsvermelding? Wat mag er wel, wat mag er niet? Ik ga het allemaal voor je op een rijtje zetten vandaag. Misschien een beetje saai, maar wél heel nuttig.

Wat is auteursrecht?

Auteursrecht is het recht wat jij over je eigen gemaakte werk hebt. Over het algemeen krijg je automatisch auteursrecht op al je foto’s.

Huh, niet altijd dus?

Nope. Je werk moet aan een aantal voorwaarden voldoen om recht te hebben op auteursrecht.

Je foto moet origineel zijn tot op zekere hoogte. Als jij een foto maakt van De Nachtwacht en deze perfect uitsnijd dat alleen het schilderij in beeld is, krijg je hier geen auteursrecht op. Hij ziet er namelijk exact hetzelfde uit als de nachtwacht zelf. Niet origineel dus!

https://www.eoswetenschap.eu/geschiedenis/rembrandts-nachtwacht-roept-nieuwe-raadsels-op
Deze foto is wél origineel, omdat er een bewuste compositie gemaakt is. Hier moet ik dan ook de bron bij vermelden om hem legaal te mogen gebruiken. Gemaakt door Victoriano Moreno via https://www.eoswetenschap.eu/geschiedenis/rembrandts-nachtwacht-roept-nieuwe-raadsels-op

Wanneer ik een standaard voorwerp tegen een witte achtergrond fotografeer, krijg ik waarschijnlijk ook geen auteursrecht. Dat is weinig origineel, en de webwinkel waar dat product van is heeft waarschijnlijk dezelfde foto. Het kán wel, als ik het voorwerp op een originele manier vast leg tegen de witte achtergrond.

Neem ik het product mee naar buiten, dan maak ik de foto unieker en heb ik automatisch wél auteursrechten op het eindresultaat.

Wie krijgt auteursrecht bij een opdracht?

Auteursrechten zijn dus voor de maker. Maar wat als je een foto maakt in opdracht van iemand anders. Wie heeft er dan de rechten?

Opdrachtgever

Bij een opdrachtgever wordt jij waarschijnlijk ingehuurd als ZZP’er. Je werkt in principe voor jezelf, maar in opdracht van een ander. Het zijn nog steeds jouw eigen foto’s die je verkoopt, en jij hebt dus auteursrecht.

Werkgever

Werk je in loondienst bij een werkgever, dan maak je foto’s in opdracht van je werkgever, of een klant van je werkgever. Dan ligt het auteursrecht bij de werkgever. Dit kan haast niet anders, omdat de werkgever anders alle foto’s kwijt is wanneer jij ontslag zou nemen.

Wat heb je aan auteursrecht?

Auteursrecht betekent dat jij mag bepalen wat er met jouw foto gebeurt. Jij moet toestemming geven om je foto bijvoorbeeld in een tijdschrift geplaatst te zien.

Ook foto’s die je op sociale media plaatst zijn nog steeds beschermd door je auteursrecht. Op Facebook, Twitter en Instagram mogen foto’s onbeperkt gedeeld worden en zelfs door Facebook gebruikt worden in advertenties, omdat zij een licentie van je vragen in de voorwaarden.

Maar let op: ze vragen een licentie, geen overdracht van auteursrechten.

De foto’s mogen daarom nog steeds niet van sociale media af worden gehaald en gebruikt worden in bijvoorbeeld een tijdschrift, krant, of andere website om geld mee te verdienen.

Het auteursrecht geldt tot 70 jaar na je dood. Na die 70 jaar mag iedereen doen met de foto’s wat zij willen.

Persoonlijkheidsrecht

Als fotograaf heb je naast auteursrechten nog een recht, namelijk persoonlijkheidsrechten. Dit betekent dat als iemand anders zegt dat hij jouw foto heeft gemaakt of jouw foto bewerkt, dat jij hier bezwaar tegen kunt maken.

Mag ik foto’s van anderen gebruiken?

Als de auteursrechthebbende zelf bepaalt wat er met zijn/haar foto gebeurt, mag je dan wel beelden die niet van jou zijn op je eigen website gebruiken?

Ja, dit mag. Maar je moet je wel aan bepaalde voorwaarden houden.

  • Het beeld stond al openbaar (dus op internet)
  • De naam van de maker en de bron wordt vermeld bij het gebruik
  • Het beeld mag niet bewerkt worden
  • De foto’s zijn een toevoeging voor het verhaal

Nu is dit wel een beetje een grijs gebied, dus je moet blijven opletten. Meestal gaat het goed, maar hou er altijd rekening mee dat iemand bezwaar kan maken.

Gebruik liever afbeeldingen van een stock foto website, die zijn er echt voor gemaakt om te gebruiken op jouw website. Dan weet je dat je altijd goed zit.

Inbreuk van auteursrechten

Een inbreuk van auteursrechten komt oneindig vaak voor. Vaak onschuldig, zoals scholieren die plaatjes van Google in hun verslagen zetten. Maar ook minder onschuldig, zoals blogs of websites die foto’s van Google of andere bronnen plukken en gebruiken. Vrijwel iedereen weet inmiddels dat dat eigenlijk niet mag, maar het wordt nog iedere dag gedaan onder het mom van ‘komt niemand achter’.

Toch wordt het risico steeds groter. Meer en meer fotografen stappen bij zo’n overtreding naar de rechter, en winnen de zaak.

Er worden ook nog veel logo’s van foto’s af gehaald. Ook dat is een overtreding, maar dan niet omdat het logo verwijderd is. Het is een overtreding omdat de foto bewerkt is. Dit valt onder het persoonlijkheidsrecht.

Een logo is een copyright, en daar zijn in Nederland geen rechten aan verbonden. Een logo is dus helemaal niet officieel, en geeft je foto geen andere rechten. Het dient enkel en alleen voor reclame.

Portretrecht

Mensen die op jouw foto staan als model hebben óók weer een recht, namelijk het portretrecht. Dit recht geldt als iemand herkenbaar in beeld is gebracht. Het portretrecht verschilt een beetje per situatie.

De foto is in opdracht van het model gemaakt

De meeste fotografen hebben te maken met betalende klanten. Dan heeft het model dus de opdracht gegeven om de foto te maken. Het model moet dan toestemming geven aan de fotograaf voor publicatie.

Ook al heb je als fotograaf auteursrecht, je mag deze foto’s dus niet zomaar op Facebook gooien. De meeste fotografen hebben daarom in hun voorwaarden staan dat alles online geplaatst mag worden, omdat het lastig is dit telkens opnieuw te bespreken. Algemene voorwaarden zijn dus heel belangrijk!

Is de persoon hiermee akkoord gegaan, heeft hij/zij dus automatisch toestemming gegeven. Weer even een reminder voor ons allen om die algemene voorwaarden weer telkens netjes mee te gaan sturen (ook voor mezelf, oeps)!

De persoon op de foto mag de foto gebruiken voor beperkte non-commerciele publicatie zonder dit jou als fotograaf te vragen, zolang de naam van de fotograaf erbij wordt gemeld. De foto mag dus wel op Facebook worden geplaatst, maar als je logo eraf is gesneden en je naam is nergens vermeld, kun je als fotograaf bezwaar maken.

Word je als model of fotograaf benaderd door een tijdschrift voor een plaatsing, moeten model én fotograaf toestemming geven.

De foto is niet in opdracht van het model gemaakt

Je kunt ook mensen op de foto zetten zonder opdracht. Bijvoorbeeld bij straatfotografie. Deze foto’s mogen vrij gepubliceerd worden, behalve als de persoon op de foto belang heeft om niet op de foto te willen.

Wanneer dit precies zo is staat niet vast gelegd, maar een hoop kun je zelf al bedenken. Stelletjes kun je bijvoorbeeld beter niet op de foto zetten. Je weet nooit of dat echt iemands partner is waarmee hij zit te friemelen. Ook mensen die iets kopen (iemand die wiet koopt of een seksshop binnen gaat), mensen op het strand in badkleding, of mensen op bepaalde locaties als de Wallen bijvoorbeeld.

Of het echt een redelijk belang is beslist de rechter. Je mag dus gewoon op straat foto’s maken van mensen en deze tentoonstellen zonder dat zij het weten. Raar, maar waar. Deze aardige meneer hieronder staat dus zonder dat hij het weet volkomen legaal op mijn blog te shinen.

Schermafbeelding 2014-12-24 om 10.51.40

Meer weten?

Zo, dit waren de basics. Er is nog véél meer informatie beschikbaar over dit onderwerp. Wil je meer weten of zit je met een situatie waar je advies over nodig hebt? Dan is Charlotte Meindersma de persoon bij wie je moet zijn. Zij schreef onder andere het Wetboek voor Bloggers en weet alles over auteursrechten.

Add a comment
+ show Comments
- Hide Comments
  1. admin says:

    Daar was ik ook wat verbaasd over, maar zolang ze niet commercieel gebruikt worden, ze ter illustratie dienen, ze niet bewerkt zijn en de bron erbij staat schijnt het gewoon toegestaan te zijn..

  2. admin says:

    In dit stukje staat dat het wel weer mag onder bepaalde voorwaarden:
    http://www.charlotteslaw.nl/2012/07/blog-en-een-beeldcitaat/

    ik heb er veel over opgezocht en er is ontzettend veel verschillende info te vinden, de regels lijken nergens echt keihard zwart-op-wit te staan, maar het is een grijs gebied. Je ziet het ook bij de allergrootste blogs, ook zij gebruiken allemaal foto’s van andere websites, dus niemand lijkt zich ook echt duidelijk aan regels te houden.. Maakt het ontzettend lastig!

    • Charlotte says:

      De regels zijn vrij duidelijk. Maar ik kan me voorstellen dat het voor veel mensen lastig is om toe te passen.

      Stelregel is: Je mag werk van een ander niet gebruiken.
      Tenzij: je toestemming hebt of je het als citaat kunt gebruiken.

      Bij citaat gaat het niet zozeer om commercieel of niet, maar wel om of het redelijk is. Je mag een foto of een stuk tekst alleen gebruiken in een nieuw, groter geheel. En daar gaat het vaak fout. Er worden te veel foto’s gebruikt of ze zijn niet echt een citaat, maar slechts een versiering.

      • admin says:

        Bedankt voor je reactie! Dat stukje vind ik inderdaad lastig. Wat is ‘redelijk’, waar ligt die grens precies..? Daar zullen verschillende individuen anders over denken waarschijnlijk, beiden kijkend vanuit hun eigen invalshoek.

  3. admin says:

    Precies! Binnenkort komt er een blog over algemene voorwaarden opstellen! 🙂

  4. admin says:

    Ohja, leuke tip inderdaad!

Laat een reactie achter!

waar wil jij meer over leren?

Lightroom

Photoshop

Camera apparatuur

Fotografie tips

Ondernemen

presets

Bewerk je foto's met Lightroom presets

Lukt het je maar niet je foto's snel te bewerken hoe jij het wilt? Daar heb ik presets voor ontwikkeld! Al meer dan 5000+ gebruiken ze met heel veel liefde.

BEKIJK DE PRESETS
basiscursus fotografie

Let's Focus Fotografie Academy

Leer je camera zelf instellen, met tegenlicht werken, mooie composities maken, en alles wat je verder nog over fotografie moet weten. De meest uitgebreide online fotografiecursus die er is!

lees meer

TOP PRODUCTEN UIT DE SHOP

The Secrets: al mijn Photoshop geheimen

Magische foto's maken is best lastig. Zeker omdat het grootste deel in de nabewerking moet gebeuren. Ik laat je alles zien!

bekijk cursus

Gratis personal branding mini cursus

Meer klanten binnen halen en zorgen dat je huidige klanten ook echt blijven hangen? Personal brandig is the way to go!

bekijk cursus

Posing guide voor familie fotoshoots

Spontane foto's maken van families... Je bent niet de enige fotograaf die hier een paniekaanval van krijgt. Maar het kan!

bekijk ebook

VERBETER JE LIGHTROOM WORKFLOW

De Killer Lightroom Workflow Workshop

Je hele fotoshoot editen in een uur of 2, en dan op die 'verzenden' knop drukken. Het is mogelijk!

Show me the ways

gratis download

Fotografie voor beginners

We gaan ons richten op de 3 basisinstellingen waarmee jij een mooie foto maakt. De ISO, sluitertijd en diafragma. De basis die jij nodig hebt om een betere fotograaf te worden!

gratis download

Light & airy preset

Probeer gratis een preset uit om te kijken of het werken met presets iets voor jou is. Je ontvangt er een instructievideo bij! Nog vragen? Je mag me altijd een berichtje sturen!

DOWNLOAD

DOWNLOAD

Schrijf je in voor Let's Update!

Meld je aan voor mijn nieuwsbrief om altijd als eerste op de hoogte te zijn van nieuwe lanceringen, leuke acties of om gewoon meer te leren over fotografie!

Uiteraard kun je je op ieder moment weer afmelden (maar dat wil je vast niet ;))

Schrijf je direct in, helemaal gratis!

Instagram

Op Instagram deel ik fotografie tips, behind the scenes beelden en persoonlijke verhalen.

@marit.hilarius